نقش و مشارکت زنان در سطوح مختلف نهادهای دولتی
رحیمه ظریفی، رییس پالیسی و پلان وزارت امور زنان در دفترش در کابل، که بیرون از پنجره اش باغی سرشار از گل های گلآب نمودار است، نشسته و در باره پیشرفت زنان در افغانستان سخن میزند. او نگاهش را از روی گزارشیکه خطوط اساسی پلان استراتژیک پنج ساله حکومت را برای اشتراک زنان در جامعه ترسیم میکند برداشته و چنین میگوید: “این روایتی از موفقیت است. زنان افغانستان مشکلات فراوانی را کشیده اند تا به این جا رسیده اند.”
زنان افغانستان در زیر سلطه طالبان از سال 1996 تا 2001 از عرصه زندگی عامه کاملاً حذف شده بودند. پس از آن که صورت های شان را به اجبار برای سالیانی دراز با برقع پوشانده بودند، زنان افغانستان پیشرفت های فوق العاده ای در عرصه های نمایندگی در دولت، فرصت های حرفه ای، آموزش و پرورش و شمولیت در جامعه داشته اند.
زنان افغان به تناسب سالهای گذشته حضور چشمگیری در ساختار دولت در سطح مرکز، ولایات، و محلات دارند. زنان 28 درصد وکلای پارلمان افغانستان را تشکیل میدهند، ترکیبی که به گزارش بانک جهانی بلندتر از 67 درصد کشورها به شمول فرانسه، کانادا، پولند، آسترالیا، و ایالات متحده میباشد. بیشتر از 20 درصد کارمندان خدمات ملکی را خانم ها تشکیل میدهند و 10 درصد کرسی های رهبری در حکومت را خانم ها در اختیار دارند. این شامل چهار عضو کابینه، 240 قاضی، هشت معین، دو سفیر، و معاون شورای عالی صلح و لوی سارنوالی میشود. برنامه زنان در حکومت که توسط USAID تمویل میگردد، برای 3000 دختر فارغ التحصیل از دانشگاه فرصت های کارآموزی با معاش Internship را در عرصه خدمات ملکی فراهم میکند تا آنها مهارت ها و تجارب لازم فرا گیرند تا باسانی شغل کسب کرده بتوانند.
فرصت های کاریابی در عرصه های مختلف برای زنان افغان افزایش یافته است. بر اساس نظر سنجی مردم افغانستان در سال 2015، که از سوی بنیاد آسیایی انجام یافته است، یک نسبت بی سابقه یعنی دو سوم جمعیت باور دارند که زنان حق کار در بیرون از خانه های شان را دارند. زنان به گونه فزاینده ای در نیروهای امنیتی افغانستان شامل میشوند. استراتژی و برنامه عمل برای ادغام پولیس های زن، 1300 افسر پولیس زن را شامل نیروی پولیس ملی افغانستان ساخته است. بیشتر از 2000 عضو نیروهای مسلح را زنان تشکیل میدهند. سه هزار و هفتصد خانم 20 درصد داکتران این کشور را تشکیل میدهند. بیشتر از 2000 زن در رسانه های خصوصی کار میکنند، و زنان در راس بیشتر از 30 رسانه و 800 شرکت تجارتی قرار دارند. در ماه اپریل سال 2016، نگین خپلواک، اولین رهبر آرکستر خانم افغانستان، نخستین اجرای ارکستر زنان کشور را رهبری کرد. ورزشکار افغان، مستوره آرزو، در قندهار، شهری که خاستگاه طالبان بود، زاده شد. “در مکتب، پسران به امکانات ورزشی دسترسی داشتند، در حالی که برای دختران گفته میشد تا خود شان را به کارهای دیگری مشغول کنند.” مستوره همچنان میافزاید، “من از این وضع خسته شدمو دست به تاسیس نشریه ایی ورزشی زدم.”
این با عث گردید تا موصوفه ریاست فدراسیون ملی بدمنتن و فدراسیون بدمنتن آسیا را به دوش گرفته و به حیث سفیر ورزش افغانستان برگزیده شود.
رییس جمهور اشرف غنی پیوسته بر تعهد حکومتش در قبال زنان و حقوق شان تاکید کرده و بهبود حقوق زنان را یکی از اولویت های مهم حکومت وحدت ملی قلمداد نموده است. رییس جمهور غنی بمنظور اجرای قطعنامه ۱۳۲۵ سازمان ملل متحد مبنی برگسترش نقش زنان در ارتقای صلح و زدودن جنگ و خشونت، پلان عمل حکومت افغانستان را مبنی بر اجرای این قطعنامه راه اندازی نمود. ابتکارات بانوی اول رولا غنی نمودار نخستین مبارزه برای حقوق زنان از سوی بانوی اول کشور از زمان ملکه ثریا، که بانوی اول افغانستان از سال 1919 تا 1929 بود، میباشد. در ماه می 2016، افغانستان میزبان سومین سمپوزیم بین المللی توانمند سازی و نقش زنان در افغانستان بود. این سمپوزیم برای اولین بار اجندای بسیار مشخص و عملی برای پیشرفت زنان در سالهای آینده طرح نمود. ” (زنان افغان) پیشرفتی برابر با مردان و نقشی چند بعدی و مساویانه در انکشاف کشور میخواهند،” رییس جمهور غنی در این همآیش گفت. “تعهد شخصی من و تعهد حکومت وحدت ملی این است تا زمینه حضور زنان افغان را در تمام عرصه ها مهیا سازیم.”
امروز سه و نیم ملیون دختر افغان به مکتب میروند و حدود یک سوم این رقم در سال 2016 شامل مکتب شده اند. حکومت وحدت ملی طرح اختصاص کرسی های یکی از معاونان ریاست های معارف را به زنان در ۳۴ ولایت کشور نهایی ساخته است. در تلاشی برای افزایش حضور معلمان زن، برنامه مشارکت عمومی برای معارف راه اندازی شده که طی آن 300 معلم زن با معاش های عالی به شش ولایتی که در آنها حضور معلمان خانم کم بوده و یا هیچ حضور نداشتند، فرستاده شد.
با وجود این پیشرفت ها، افغانستان هنوز راهی دراز تا رسیدن زنان آن به شهروندی کامل و برابر، هم زیر چتر قانون و هم در عمل، در پیش دارد. صندوق جمعیت سازمان ملل متحد تخمین میزند که 46 درصد دختران پیش از رسیدن به سن 18 سالگی ازدواج میکنند، و در سطح ملی تنها 21 درصد دختران دوره مکتب ابتدایی را تمام میکنند. میزان بیسوادی در میان زنان به 80 درصد میرسد و هنوز نوع نگاه خفت آمیز و از سر ننگ در برابر زنانی که کار میکنند به گونه مهارناشده ای در بسیاری از بخش های کشور رایج است. پارلمان هنوز قانون محو خشونت علیه زنان را تصویب نکرده است، و افغانستان بالاترین میزان خشونت جنسیتی و مرگ و میر مادران را در جهان دارد. با جود آن که افغانستان در 15 سال گذشته پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه های وضعیت و حقوق زنان داشته است و هم این که سمپوزیم مجموعه ای از توصیه ها و اهداف منسجم و فراگیری را طرح کرده است، هنوز نیاز فراوان به حمایت بین المللی وجود دارد تا تداوم و پایداری روند بهبود وضعیت حقوق زنان را تضمین کند.
“راه درازی را در 15 سال گذشته پیموده ایم،” سیمین بارکزی یکی از وکیلان خانم در پارلمان افغانستان میگوید. “تعهد حکومت وحدت ملی امید بخش است. اما ماموریت پیش رو همچنان دشوار است زیرا ما در سال 2001 از نقطه بسیار پایینی آغاز کردیم، وضعیتی که در آن زنان حتی اجازه بیرون شدن از خانه های شان را نداشتند. ما هنوز سفری دراز در پیش داریم.”
