اصلاحات در سیستم عدلی و قضائی

 تعمیر قدیمی،  پر پیچ و خم و پوشیده با چمن های سرسبز و درختان بلند لوی سارنوالی امروز، دارد به مرکز اصلی مبارزه با فساد در در حکومت وحدت ملی افغانستان تبدیل میشود. در حالیکه به بیرق سه رنگ کشور که  از میان بته های گل گلاب سر برافراشته  است نگاه میکنم ناگهان صدائی مرا متوجه خود ساخت، “میبخشید که منتظر ماندید”، در مقابلم فرید حمیدی، لوی سارنوال جدید افغانستان با گروهی از همراهان در میان سروصدای مراجعین و تلیفون های همراه ایستاده بود. او تازه از عیادت تعدادی از همکارانش که در انفجاری مجروح شده بودند، به دفتر برگشته بود.

فرید حمیدی سالها در کمیسیون حقوق بشر افغانستان مشغول خدمت بود و کارنامه بیاد ماندنی از خویش بجا گذاشت. اما امروز او مسئولیت مهمترین نهاد عدلی و قضائی کشور را بدوش دارد.  نهادی که قرار است محور اصلی تلاش های حکومت وحدت ملی در مبارزه با فساد باشد. در کمتر از دو ماه گذشته، فرید حمیدی اصلاحات فراگیر را به اجرا گذاشته است که  تا حدی زیاد نقش، وجهه و کارکرد سکتور عدلی کشور را منحیث نهاد تامین کننده عدالت  تا آینده های دور رقم خواهد زد.  برای سالهای طولانی، نهاد های عدلی و قضائی کشور نماد فساد، خویشگماری و سرکوب بود، اما امروز همه چیز در حال تغییر است.

حمیدی گفت:”لوی سارنوالی همیشه منحیث بازوی سرکوب گر دولت علیه منتقدین آن عمل میکرد نه نهاد ایکه مدافع حقوق شهروندان باشد.” موصوف اضافه کرد، “مهمترین مانع در راستای تطبیق عدالت و تامین حاکمیت قانون،  سیاسی شدن سکتور عدلی و قضایی ما بود، اما من مصمم ام تا به این روند نقطه پایان بگذارم. من لوی سارنوالی افغانستان را از نهاد سرکوب گر و سیاسی به ارگان ایکه از مردم است و برای تامین حقوق مردم کار میکند، تغییر میدهم”.  در حالیکه جدیت از نگاه هایش هویدا بود، حمید اضافه کرد، “من لوی سارنوالی افغانستان را به مرکز برای مبارزه با جرایم و فساد، به دژ مستحکم دفاع از حقوق بشر و حقوق شهروندان مبدل خواهم ساخت، اینست مسئولیت من، این است وظیفه من.”   این احساس باید بتدریج در میان ۱۷۰۰ سارنوال و ۲۴۰۰ قاضی کشور رشد نماید.

در روند معرفی اصلاحات برای مبارزه با فساد حکومت  وحدت ملی ، لوی سارنوالی نقش مرکزی را دارد. حمیدی میگوید، “میخواهم لوی سارنوالی کشور به نهاد موثر، کارا، و به مظهر لیاقت، تقوا و شایسته گی مبدل شود که تنها در آن وفاداری به قانون و اجرای آن معیار باشد. “

از آغاز کار حکومت وحدت ملی به اینطرف، ۶۰۰ تن از قضات بشمول روسای محاکم ۳۴ ولایت از وظایف شان تبدیل شده اند .  در عین حال سارنوالی اختصاصی مبارزه با فساد در لوی سارنوالی ایجاد گردیده که در آن ۳۰۰ سارنوال مشغول کار اند. به همین شکل محکمه اختصاصی مبارزه با فساد در ستره محکمه نیز ایجاد شده است. ترمیم زندان ها و ایجاد کلینیک های صحی در آنها وضعیت زندانی ها را بهبود بخشیده است.

 شصت تن از کارمندان سیستم عدلی کشور به شمول شش قاضی در سال ۱۳۹۴ به اتهام فساد بازداشت شدند. و در جریان چند هفته بعد از تقرری فرید حمیدی، ۱۴ سارنوال به اتهام فساد بازداشت شده و ۴۰ تن از روسای سارنوالی از وظایف شان تبدیل شدند.

 در عین حال سیستم قضائی کشور نیز دست آوردهای عمده در راستای تامین حقوق زنان داشته است. سارنوالی اختصاصی مبارزه با خشونت علیه زنان ۹۵۰۰ قضیه را از سال ۱۳۸۸ به اینطرف بررسی و در مورد ۴۵۰۰ قضیه حکم صادر نموده است. تنها در سال ۱۳۹۴، محکمه رسیدگی به قضایای خشونت علیه زنان به بیش از ۵۱۹ قضیه رسیدگی نموده و در ۶۹۳ تن را در پیوند به این قضایا مجازات نموده است. همچنان بعد از تقرر فرید حمیدی به حیث لوی سارنوال، تعداد زنان در شورای عالی لوی سارنوالی سه برابر شده و یک خانم به حیث معاون لوی سارنوال مقرر شده است. فرید حمیدی در مورد حضور زنان در سارنوالی چنین گفت: “حضور زنان در لوی سارنوالی هنوز هم کم است. من مصمم ام که تعداد خانم ها را در لوی سارنوالی  تا سال آینده به بیش از ۲۰ در صد  افزایش دهم.”

حکومت  وحدت ملی برای اولین بار مرکز معتبر و با صلاحیت عدلی و قضائی را برای تامین هماهنگی بیشتر میان نهاد های عدلی و قضائی کشور و همچنان برای بررسی قضایای فساد مامورین عالیرتبه دولتی ایجاد نموده است.  فعالیت های این نهاد مستقیما توسط رئیس جمهور اشرف غنی نظارت میگردد. هدف اصلی ایجاد این نهاد، تامین شفافیت و مخصوصا ایجاد موثریت در پیگیری قضایای فساد مامورین عالیرتبه دولتی میباشد.  حکومت وحدت ملی همچنان اقدامات جدی را در روند آموزش کارکنان سیستم قضائی و عدلی کشور رویدست گرفته است. بیش از ۳۱۶ تن از قضات جوان که ۲۰ در صد ایشان را خانم ها تشکیل میدهند در مرکز تعلیمات قضائی کشور مشغول فراگیری آموزش های مسلکی اند. ستره محکمه افغانستان زمینه آموزش های اختصاصی را برای ۷۵۵ تن از قضات فراهم ساخته و همین اکنون ۱۲۴۹ تن از کارمندان ستره محکمه مشغول فراگیری آموزش های مسلکی و تخصصیم در بخش های مختلف میباشند.  برای تامین شفافیت و نهادینه ساختن اصل شایسته گی در استخدام کارمندان، نهاد های عدلی و قضائی کشور مشغول تدوین استراتیژی همه جانبه ای منابع بشری اند که در آن  راهکردها و میکانیزم های شفاف و واضح برای استخدام کارمندان اداری نهاد های عدلی و قضائی کشور ترتیب و تهیه خواهد شد.  در حال حاضر برای جلوگیری از خویشگماری، واسطه بازی و نفوذ چهره ها و حلقات قدرتمند در پروسه استخدام کارمندان، ستره محکمه و لوی سارنوالی افغانستان سیستم امتحانات معیاری و استاندارد را برای شناسائی و استخدام کارمندان  جدید در سراسر کشور تطبیق کرده اند. طوری که فرید حمیدی میگوید “در گذشته شایسته گی و  مسلکی بودن اخرین معیار برای استخدام شمرده میشد. کارمندان لوی سارنوالی بیشتر به حامیان بیرونی شان وفادار بودند تا به قانون و به لوی سارنوالی. اما من به این روند پایان دادم. ما بشدت و جدیت مشغول تعویض کارمندان غیرمسلکی با افراد شایسته تر هستیم. بیش از ۱۲۰۰ نفر در سه هفته گذشته در امتحانات شرکت نمودند.” او در مورد فشارهای سیاسی  گفت، ” در روز های اول من ساعت ها به صحبت های  وکلای پارلمان و اشخاص بانفوذ سیاسی  گوش دادم. همه ایشان خواهان تقرر افراد مورد نظر شان در لوی سارنوالی بودند. در اخیر من با احترام از ایشان از اینکه برای موکلین خویش کمک مینمایند تشکر کردم ولی بسیار واضحا تاکید نمودم که استخدام در لوی سارنوالی  تنها و تنها از طریق امتحانات صورت خواهد گرفت و صرفا آنهائیکه  بهترین نمرات را بدست آورده اند در لوی سارنوالی استخدام خواهند شد. هیچ معیار به جز لیاقت و شایسته گی در استخدام در نظر گرفته نخواهد شد.”

امروز حمیدی تلاش دارد تا در نهادی که برای مدت طولانی نماد فساد و تاریکی بود، شفافیت بیاورد. او دوشنبه را روز دیدار با عام اعلام کرد تا تمام مردم بدون واسطه و وسیله بتوانند عرایض خویش را مستقیما به لوی سارنوال کشور برسانند.او همچنان به طور منظم با نهاد های مدنی، نهاد های صنفی و تجار ملی دیدار  و تبادل نظر مینماید.   حمیدی در این مورد گفت “در گذشته تجار ملی و سرمایه گذاران ما مورد تهدید، اذیت و آزار نهاد های عدلی قرار میگرفتند، اما من میخواهم برایشان نشان بدهم که هیچ گاهی آنها بنام قانون مورد اخاذی و فشار قرار نخواهند گرفت.”

گرچه اصلاحات و اقدامات فرید حمیدی از حمایت گسترده مردم برخوردار  است، اما بسیاری هستند که با رویکار آمدن او منافع ایشان در خطر افتاده است. حمیدی میگوید “هر روز برایم اطلاع میرسد که هدف اصلی تروریستان و دشمنان افغانستان ام.” اما با لبخندی اضافه  کرد، “ولی در پایان هر روز از اینکه می بینم که تا حدی قادر به تامین عدالت شده ام، سخت احساس رضایت و آرامش برایم دست میدهد. من به آینده مبارزه  با فساد خوشبینم. امروز فرصت مهیا شده است تا صدای بی صدایان شنیده شود و مرا امید وار ساخته که میتوانم عدالت را در کشور تامین نمایم.”